Тақырып: “Оттегі топшасы.”
Мақсаты: Жұптық және топтық іс-әрекетке үйрету.Оқушының білім деңгейін көтеру және қабілетті оқушының ізденісін дамыту, шығармашылық белсенділігін қалыптастыру.
Білімі:
-
Халькогендердің ПЖ орны.
-
Атом құрылысы.
-
Аллотропияны анықтау және аллотропиялық түрөзгерістер;
-
Күкірт және оның қосылыстарының қасиеттері.
Біліктілігі:
-
Күкірт пен оттегі атомдарының құрылысын құру;
-
Күкірт және оның оксидінің қасиеті бойынша реакция теңдеуін құрастыру;
-
Күкіртқышқылының қасиетін сипаттайтын, реакция теңдеуін құрастыру.
-
Молекулалық, толық иондық және тотығу-тотықсыздану реакция теңдеулерін жазу.
-
Заттарды анықтау жоспарын құру.
-
Сульфат ионды анықтау.
-
Есеп шығару, егер реакцияға түскен заттың біреуі артық мөлшерде берілсе.
Жұмыс барысында әр пунктың алдына белгілеңдер:
Нені меңгерді (+), нені меңгермеді (-), күдіктену (?).
|
Тақырып |
Тапсырмалар |
Ұсыныс |
|
1.Оттегі топшасындағы элементтердің ПЖ орны, атомдарының құрылысы Аллотропия. |
1.Оттегі топшасының элементтерін атаңдар. Оттегі, күкірт, селен, теллур, полоний. 2.Радиус атомының өсуі неметалдық қасиетке қалай әсер етеді? Жоғарыдан төмен қарай радиус атомының өсуіне қарай неметалдық қасиет кемиді. 3.Оттегі топшасы элементтерінің ЭТ қалай өзгереді? Жоғарыдан төмен қарай ЭТ кемиді,төменнен жоғары қарай ЭТ артады. 4.Атом құрылысы теориясына негізделе отырып, оттегі күкіртке қарағанда күшті тотықтырғыш екенін түсіндіріңдер? Атом құрылысы бойынша оттегі күкіртке қарағанда күшті тотықтырғыш болып есептеледі,,өйткені оттегінің электрондары екі энергетикалық деңгей түзеді және сыртқы энергетикалық деңгейдегі электрондар ядроға жақын орналасқан, байланыс берік. Ал, күкірттің электрондары үш энергетикалық деңгей түзеді және сыртқы энергетикалық деңгейдегі электрондар ядродан алшақ орналасқан,байланыс әлсіз. 5.Оттегі мен озонның, кристалдық және пластикалық күкірттің қасиетін салыстырыңдар.Осы мысалдар негізінде аллотропия мағынасын түсіндіріңдер. |
Ауызша, жұптық жұмыс. Жазбаша және бірін-бірі тексеру. |
|
2. Күкірттің тотығу-тотықсыздану реакциясы. |
1.Төмендегі заттардың қайсысы тотықтырғыш әнде тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді. -2 А) H2S-тотықсыздандырғыш. +4 ә) H2SO3-тотықсыздандырғыш. +6 б) H2SO4-тотықтырғыш. +6 в) K2SO4-тотықтырғыш.
0 0 +4 -2 S + O2 = S O2 То то то то тық тық ты тық сыд тыр ға сыз дан ғыш ды да дыр на ғыш ды 0 0 +3 -2 2AI+3S = AI2S3 то то то то тық тық ты тық сыз тыр ға сыз дан ғыш ды да дыр на ғыш ды |
Есіңе сақта! Электрондарды беру-тотығу, алу-тотықсыздану. |
|
3. Күкірттің қосылыстары және қасиеттері. |
1.Оттегі топшасы элементтерінің жоғарғы оксидтерінің сипаттамасы. H2SO4, күші кемиді. H2SeO4, тотықтырғыш H2TeO4 қасиеті де кемиді. 2.Күкірт (VI) оксидінің ертіндісі қышқылдық оксид екенін қалай практика жүзінде дәлелдеуге болады? Лакмус тамызылған суға күкірт(VI) оксидін ерітсек, ламус қызғылт түске айналады. SO3+H2O=H2SO4 SO3+Na2O=Na2SO4 3.Күкірт (ІV) оксиді төмендегі заттардың қайсысымен әрекеттеседі:су, кальций гидроксиді, натрий хлориді, мыс (ІІ) гидроксиді, көміртегі (IV) . Жүретін химиялық реакция теңдеуін жазыңдар. SO2+H2O=H2SO3 SO2+Ca(OH)2=CaSO3+H2O 4.Төмендегі айналымды іс жүзіне асыру реакция теңдеулерін жаз: H 2S SO2 K2 SO 3 K2 SO4 2H2S+3O2=2H2O+2SO2 SO2+2KOH=K2SO3+H2O ↑ K2SO3+H2SO4=K2SO4+SO2 +H2O 5.Қай топтағы реакцияны іс жүзіне асыруға болатынын анықта: А) Сu+H2 SO4 (сұйыт); KOH+ H2 SO4 ә) CuO+H2 SO4; Ca(OH)2 + H2 SO4 Б) CO2 +H2 SO4 (сұйыт); KCI+H2 SO4 В) CaCO3 +H2 SO4 ; AI+H2 SO4 Тиісті реакция теңдеуін толық иондық түрде жаз. а)2K++2OH-+2H++SO42-=2K++SO42-+2H2O ә)CuO+2H++SO42-=Cu2++SO42-+H2O Ca2++2OH-+2H++SO42-=Ca2++SO42++2H2O б)2K++2CI-+2H+SO4= 2K++SO42+2HCI ↑ В)CaCO3+2H++SO42-=Ca2+SO42-+CO2 +H2O ↑ 2AI0+6H++3SO42-=2Ai3++3SO42-+3H2 ↑ 6.Концентрлі H2 SO4 мыспен әрекеттесу реакция теңдеуін жазып,тотығу-тотықсыздану негізінде қарастыру. 0 +6 +2 +4 Cu+H2SO4=CuSO4+SO2 ↑ +H2O Cu0-2e=Cu2+ тотығады. S+6+2e=S+4 тотықсызданады. 7.Күкірт қышқылы қандай тұздар түзеді.Тұзды түзу жағдайлары. Күкірт қышқылы орта және қышқыл тұздар түзеді. А) Күкірт қышқылы негіздермен (суда еритін және суда ерімейтін) әрекеттеседі. ә) Күкірт қышқылы басқа тұздармен әрекеттеседі. Б) күкірт қышқылының тұздары суды қосып алады және кристалгидраттар түзеді. |
Қосымша ақпарат. Күкірт (ІV) оксиді-түссіз газ, ерекше иісі бар. Күкірт (VI) –түссіз, жеңіл қозғалатын сұйық. Күрделі заттар мен оттектің әрекеттесу ерекшелігін есіңе түсір.Жауаптарды қолдана отырып. Жұмыстың дұрыстығын жұптасып тексер. Бірін-бірі бағалау. |
|
4. Сапалық реакциялар. |
1.Күкірт қышқылының сапалық құрамын анықтайтын әдістерді көрсетіңдер. H2SO4+Zn=ZnSO4+H2 ↑ H2SO4+BaCI2=BaSO4 ↓ +2HCI 2.Натрий хлориді, натрий сульфаты және мыс(ІІ)хлоридінің құрамын анықтайтын жоспар құрыңдар. NaCI+AgNO3=AgCI ↓ +NaNO3 Натрий хлоридін жалынға ұстайтын болсақ жалынды сары түске бояиды. Na2SO4+BaCI2=BaSO4 ↓ +2NaCI CuCI2+2AgNO3=Cu(NO3)2+2AgCI ↓ СuCI2+2NaOH=Cu(OH)2 ↓ +2NaCI |
Бірін-бірі бағалау. |
|
5.Есептер шығару. |
1есеп (ІІ деңгей). 2,84г натрий сульфаты 2,08г барий хлоридімен әрекеттескенде түзіген тұнбаның массасын есептеңдер. Берілгені: M(Na2SO4)=2,84г M(BaCI2)=2,08г m/k(BaSO4)-? Шешуі: 2,84г 2,08г xг Na2SO4+BaCI2=BaSO4 ↓ +2NaCI 142г 208г 233г М(Na2SO4)=23*2+32+16*4=142г/моль M(BaCI2)=137+355*2=208г/моль M(BaSO4)=137+32+16*4=233г/моль 2,84г v(Na2SO4)= = 0,02моль 142 г/моль 2,08г v(BaCI2)= = 0,01моль 208г/моль m(BaSO4)=0,01моль*233г/моль=2,33г Жауабы: m (BaSO4)=2,33г 2 есеп (І деңгей). 1,95 г мырыш 100г күкірт қышқылының массалық үлесі 6,86% ертіндісінде еріген жағдайда түзілген тұздың массасы қанша болады? Алынған тұздың массалық үлесі қанша? Берілгені: m(Zn)=1,95г m(H2SO4)=100г w(H2SO4)=6,86% Шешуі: 1,95г 100г 6,86 хг Zn+ H2SO4 = ZnSO4+H2 65г 98г 161г M(Zn)=65г/моль M(H2SO4)=98г/моль M(ZnSO4)=65+32+16*4=161г/моль m w= M *100% w*M 6,86%*100 m= = =6,86г
6,86г-хг 98г-161г 6,86г*161г х= =4,8г 98г 161г-100% 4,8г-х% 4,8г*100% x= =3% 161г Жауабы: m (ZnSO4)=48 w(ZnSO4)=3% |
Екі есептің бірін таңдауың бойынша шығар. Өз-өзіңді тексер. Шығару үлгілерін қолдан. |
